Khóa luận Đánh giá tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo ở xã Mường Thải, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La

Nội dung text: Khóa luận Đánh giá tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo ở xã Mường Thải, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La

1. HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA KINH TẾ VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ---------------------------- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CHO NGƯỜI NGHÈO Ở XÃ MƯỜNG THẢI, HUYỆN PHÙ YÊN, TỈNH SƠN LA. Tên sinh viên : NGUYỄN THỊ KIM DƯƠNG Chuyên ngành đào tạo : QUẢN LÝ KINH TẾ Lớp : K56 - QLKT Niên khóa : 2011-2015 Giáo viên hướng dẫn : CN. ĐẶNG XUÂN PHI HÀ NỘI 2015
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, nội dung, số liệu và kết quả nghiên cứu trong khóa luận tốt nghiệp là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một môn học nào. Tôi cũng xin cam kết chắc chắn rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận tốt nghiệp đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong khóa luận đều được chỉ rõ nguồn gốc; bản khóa luận tốt nghiệp này là nỗ lực, kết quả làm việc của cá nhân tôi (ngoài phần đã trích dẫn). Hà Nội, ngày 2 tháng 6 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Kim Dương i
3. LỜI CẢM ƠN Sau quá trình học tập và rèn luyện tại trường Học viện nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là trong thời gian thực hiện đề tài tốt nghiệp, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân. Trước tiên, tôi xin gửi lời cám ơn sâu sắc tới toàn thể các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế và PTNT, Học viện nông nghiệp Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp. Đặc biệt tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến thầy Đặng Xuân Phi đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận. Tôi xin trân trọng cảm ơn Đảng ủy, Ủy Ban Nhân Dân xã Mường Thải đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cung cấp số liệu và tài liệu giúp tôi hoàn thành khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn tới gia đình, người thân, bạn bè đã quan tâm, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình tôi thực hiện nghiên cứu đề tài. Tuy nhiên, dù có nhiều nỗ lực song do trình độ và thời gian có hạn nên trong khóa luận của tôi không tránh khỏi sai sót. Kính mong nhận được đóng góp, chỉ bảo của các thầy cô giáo và sự chia sẻ của bạn đọc. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 2 tháng 6 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Kim Dương ii
4. TÓM TẮT KHÓA LUẬN Hiện nay, đất nước ta đang trên đà phát triển kinh tế - xã hội, các thành phố lớn nhỏ ngày một phát triển thu hút các ngành công nghiệp hiện đại và các ngành thương mại du lịch, trái ngược với sự phát triển của các thành phố lớn đó là nền kinh tế yếu kém của các vùng miền nơi vùng núi xa tập trung nhiều xã nghèo, nơi mà hoạt động sản xuất nông nghiệp là ngành đem lại thu nhập chính cho các hộ dân. Tuy nhiên các hoạt động sản xuất nông nghiệp ở đây thường sản xuất canh tác theo phương thức lạc hậu và manh mún chưa đem lại hiệu quả cao. Vì vậy, phát triển nông nghiệp trên địa bàn các xã nghèo luôn nhận được sự quan tâm to lớn của Đảng và Nhà nước. Điều này thể hiện rất rõ thông qua việc Nhà nước ban hành các chính sách hỗ trợ cho sản xuất nông nghiệp. Cùng với quá trình thực hiện chủ trương của Đảng và nhà nước về chính sách hỗ trợ cho nông nghiệp, xã Mường Thải, huyện Phù Yên đã triển khai thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP ngày 27 tháng 12 năm 2008 của Chính phủ về Chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững trên địa bàn xã. Để tìm hiểu tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và những thuận lợi, khó khăn trong quá trình thực hiện đề án tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo ở xã Mường Thải, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La”, với mục tiêu chung là tìm hiểu thực trạng, đánh giá hiệu quả thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo ở xã Mường Thải và tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách này từ đó đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp của xã Mường Thải trong thời gian tới. Mục tiêu cụ thể: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo; Tìm hiểu thực trạng, đánh giá tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Mường Thải; Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã; Đề xuất giải pháp nhằm thúc đẩy việc thực thi chính sách hỗ trợ đến các hộ nghèo của xã Mường Thải, huyện Phù Yên. iii
5. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở xã. Đánh giá thực trạng, kết quả và hiệu quả của hoạt động hỗ trợ sản xuất nông nghiệp chủ yếu cho hộ dân xã Mường Thải. Chủ thể là các cơ quan, đơn vị thực thi chính sách và đối tượng hưởng lợi từ chính sách. Để hiểu rõ vấn đề nghiên cứu, chúng ta cần nắm rõ cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của đề tài. Phần cơ sở lý luận đã chỉ ra khái niệm, hình thức, công cụ, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp. Phần cơ sở thực tiễn là đưa ra các kinh nghiệm hỗ trợ sản xuất cho nông nghiệp của một số nước trên thế giới: Mỹ, Thái Lan, Nhật Bản, hay một số kinh nghiệm của các địa phương trong nước: Hải Dương, Bắc Giang và bài học kinh nghiệm rút ra cho địa bàn xã Mường Thải. Trong quá trình nghiên cứu đã sử dụng các phiếu điều ra phỏng vấn hộ nông dân và cán bộ thực thi chính sách bằng các câu hỏi đã được chuẩn bị sẵn, sử dụng các phương pháp chọn điểm nghiên cứu. Thu thập số liệu đã công bố qua liên hệ với các phòng ban của huyện, xã và internet, sách báo về chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp làm nguồn tài liệu thu thập cho quá trình nghiên cứu. Thu thập số liệu sử dụng phương pháp chọn mẫu và lựa chọn 125 hộ điều tra. Sử dụng phương pháp thống kê mô tả về đặc điểm của các hộ, đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội, diện tích đất đai và tình hình sản xuất của xã; thống kê phân tích thông tin để so sánh sự khác biệt trước và sau khi có chính sách, dùng phần mềm SPSS và excel để xử lý số liệu. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu gồm: nhóm chỉ tiêu mô tả đặc điểm, nguồn lực của hộ; chỉ tiêu phản ánh tình hình triển khai chính sách như thời gian thực hiện chính sách, tỷ lệ số hộ dân được biết đến và thực hiện chính sách; chỉ tiêu phản ánh kết quả của chính sách như tỷ lệ số hộ được hưởng các chính hỗ trợ về trồng trọt, chăn nuôi; chỉ tiêu đo lường hiệu quả của hoạt động hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và chỉ tiêu đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách như tỷ lệ số cán bộ xã có trình độ, năng lực trong việc thực thi chính sách, chỉ tiêu đánh giá về mức hỗ iv
6. trợ, thời gian thực hiện của chính sách và thủ tục nhận hỗ trợ, mức độ phù hợp với quá trình phát triển kinh tế của địa phương. Ở phần kết quả nghiên cứu đã chỉ ra thực trạng tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở xã Mường Thải. Cụ thể là tìm ra các chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp được triển khai trên địa bàn xã, cơ quan thực thi chính sách, các hoạt động được triển khai và kết quả thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã và đưa ra các đánh giá về việc thực hiện chính sách trên địa bàn xã. Về tổ chức thực thi chính sách tập trung nghiên cứu công tác tuyên truyền phổ biến chính sách qua các hình thức như phát thanh của xã, qua cán bộ khuyến nông của xã; năng lực tổ chức cũng như trình độ chuyên môn của cán bộ thực thi chính sách, nguồn kinh phí hỗ trợ cho việc thực hiện chính sách. Kết quả nghiên cứu thực thi chính sách được nghiên cứu trên ba lĩnh vực: hỗ trợ trồng trọt, chăn nuôi và hỗ trợ lâm nghiệp. Từ tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở địa phương, đã chỉ ra các tác động tích cực và tồn tại hạn chế của chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp theo đánh giá của nhóm cán bộ thực thi chính sách và nhóm đối tượng hưởng lợi từ chính sách. Từ thực trạng đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ở địa phương: Cải tiến công tác triển khai thực hiện chính sách, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tổ chức thực thi chính sách, thúc đẩy công tác tuyên truyền và huy động nguồn tài chính cho việc thực hiện chính sách. Chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp đang được thực hiện triển khai trên toàn địa bàn xã Mường Thải và tạo ra sự đồng thuận giữa Đảng Ủy, chính quyền và nhân dân trong xã, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. v
7. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii TÓM TẮT KHÓA LUẬN ...................................................................................iii MỤC LỤC............................................................................................................vi DANH MỤC BẢNG............................................................................................ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...............................................................................xi PHẦN I - MỞ ĐẦU ..............................................................................................1 1.1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu chung....................................................................................2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể....................................................................................3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu .....................................................................................3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................3 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu..........................................................................3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................4 PHẦN II - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÌNH HÌNH THỰC THI CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CHO HỘ NGHÈO................................................................................................5 2.1. Cơ sở lí luận................................................................................................5 2.1.1 Khái niệm, bản chất của chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ..................................................................................................5 2.1.2. Đặc điểm và phân loại chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp .......18 2.1.3. Cơ quan thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp ................20 2.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp.........................................................................21 2.2. Cơ sở thực tiễn..........................................................................................23 2.2.1. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới............................................23 vi
8. 2.2.2. Kinh nghiệm của các địa phương trong nước ...................................27 2.2.3. Bài học kinh nghiệm với địa bàn nghiên cứu....................................35 PHẦN III - ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......36 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ...................................................................36 3.1.1. Đặc điểm tự nhiên .............................................................................36 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ..................................................................40 3.1.3. Những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Mường Thải.................................................................48 3.2. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................49 3.2.1. Cách tiếp cận .....................................................................................49 3.2.2. Phương pháp nghiên cứu...................................................................49 PHẦN IV - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...............................54 4.1. Tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho người nghèo xã Mường Thải ....................................................................54 4.1.1. Các chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp được triển khai trên địa bàn xã Mường Thải ..............................................................54 4.1.2. Cơ quan thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Mường Thải .....................................................................56 4.1.3. Các hoạt động được triển khai...........................................................58 4.1.4. Kết quả thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp .................60 4.1.5. Đánh giá về việc thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Mường Thải ..................................................95 4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp.....................................................................................103 4.2.1. Công tác phổ biến, tuyên truyền......................................................103 4.2.2. Năng lực của cán bộ thực thi chính sách.........................................104 4.2.3. Kinh phí hỗ trợ sản xuất nông nghiệp .............................................105 4.2.4. Đối tượng thụ hưởng từ chính sách.................................................106 vii
9. 4.3. Một số giải pháp nhằm thúc đẩy việc thực thi chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn xã Mường Thải.......................................109 4.3.1. Cải tiến công tác triển khai chính sách............................................109 4.3.2. Nâng cao năng lực cán bộ thực thi chính sách ................................110 4.3.3. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến ..................................111 4.3.4. Huy động nguồn tài chính cho việc thực thi chính sách .................112 PHẦN V -KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..........................................................114 5.1. Kết luận...................................................................................................114 5.2. Kiến nghị.................................................................................................116 5.2.1. Kiến nghị đối với Nhà nước............................................................116 5.2.2. Kiến nghị đối với địa phương..........................................................116 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................118 viii
10. DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình đất đai của xã Mường Thải giai đoạn 2012-2014 ..............36 Bảng 3.2: Tình hình dân số và lao động xã Mường Thải....................................41 Bảng 3.3. Tình hình kinh tế xã Mường Thải giai đoạn 2012 – 2014 ..................46 Bảng 4.1: Nguồn thông tin các hộ biết đến chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp...............................................................................................61 Bảng 4.2: Chính sách hỗ trợ trên địa bàn xã phân theo đối tượng ......................62 Bảng 4.3: Chính sách hỗ trợ trên địa bàn xã phân theo khu vực.........................47 Bảng 4.4: Lượng hỗ trợ về giống cây trồng vật nuôi trên địa bàn xã Mường Thải giai đoạn 2012-2014 ............................................................47 Bảng 4.5: Sự thay đổi về số hộ nghèo thuộc xã giai đoạn 2012 – 2014 .............49 Bảng 4.6: Một số hạng mục hỗ trợ cho trồng trọt tại xã Mường Thải, huyện Phù Yên giai đoạn 2012-2014........................................................50 Bảng 4.7: Kết quả gieo trồng của xã Mường Thải trong giai đoạn 2012 – 2014 ......51 Bảng 4.8: Kết quả hỗ trợ kênh mương nội đồng trên địa bàn xã Mường Thải, huyện Phù Yên giai đoạn 2012-2014 ..............................................68 Bảng 4.9. Kết quả hỗ trợ một số hạng mục cho chăn nuôi tại xã Mường Thải, huyện Phù Yên giai đoạn 2012-2014 ..............................................88 Bảng 4.10: Số lượng vật nuôi được chăn nuôi trên địa bàn xã Mường Thải giai đoạn 2012 - 2014 ...............................................................................89 Bảng 4.11: Nhóm các đối tượng được hưởng hỗ trợ khoán và chăm sóc rừng trên địa bàn xã Mường Thải .............................................................91 Bảng 4.12: Kết quả sản xuất lâm nghiệp tại xã Mường Thải, huyện Phù Yên giai đoạn 2012-2014..........................................................................92 Bảng 4.13: Số tiền được hỗ trợ cho việc nhận khoán và chăm sóc rừng trên địa bàn xã Mường Thải giải đoạn 2012 – 2014.................................93 Bảng 4.14: Hỗ trợ tín dụng lãi suất phân theo các nhóm đối tượng....................94 ix