Khóa luận Đánh giá tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa

Nội dung text: Khóa luận Đánh giá tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa

1. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện khóa luận này đã được cảm ơn và các thông tin được trích dẫn trong khóa luận này được ghi rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày 2 tháng 6 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Hiền i
2. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, ngoài sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi còn nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ chỉ bảo rất tận tình của nhiều cá nhân, tập thể trong và ngoài trường. Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới toàn thể các thầy, cô giáo Học viện Nông nghiệp Việt Nam, những người đã trang bị cho tôi kiến thức cơ bản và định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức. Tôi đặc biệt biết ơn thầy giáo PGS.TS Nguyễn Mậu Dũng, người đã dành thời gian quý báu nhiệt tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đến khi hoàn thành đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn các bác, các cô, các chú, các anh chị làm việc tại UBND xã Dân Lý và tổ chức Hợp tác xã xã Dân Lý đã tận tình chỉ bảo, cung cấp cho tôi các số liệu cần thiết để thực hiện đề tài. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và các bạn bè đã động viên, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập và rèn luyện tại trường. Do khả năng của bản thân còn nhiều hạn chế, khóa luận của tôi không tránh khỏi những thiếu sót, vì vậy tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo cùng toàn thể bạn đọc. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 2 tháng 6 năm 2015 Sinh viên Nguyễn Thị Hiền ii
3. TÓM TẮT KHÓA LUẬN Dân Lý là một xã thuần nông của huyện Triệu Sơn, trên địa bàn xã không có nghề phụ do vậy sản xuất nông nghiệp là hoạt động kinh tế chủ yếu đem lại thu nhập cho các hộ nông dân. Với diện tích đất tự nhiên rộng lớn nên thuận tiện cho phát triển sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là cây lúa nước, các cây công nghiệp ngắn ngày như lạc, ngô, khoai, các loại rau màu và các cây ăn quả như nhãn, cam. Điều kiện tự nhiên, khí hậu, thời tiết, chế độ thủy văn đã mang lại nhiều thuận lợi cho sự phát triển cho ngành trồng trọt. Do đó, cung ứng phân bón giữ vai trò rất quan trọng trong việc cung ứng phân bón cho các hộ nông dân để sản xuất trồng trọt. Song quá trình cung ứng phân bón mang tính tự phát, sản xuất manh mún, chỉ quan tâm đến lợi ích của mình, việc cung ứng phân bón còn chịu nhiều vấn đề bất cập. Đề tài “Đánh giá tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý, huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa” với mục tiêu chung của để tài là: Tìm hiểu tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý từ đó đưa ra một số giải pháp nâng cao khả năng cung ứng phân cho các hộ nông dân trong thời gian sắp tới. Mục tiêu chung được cụ thể hóa bằng 4 mục tiêu cụ thể sau: (1) Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và thực tiễn về phân bón và cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý; (2) Đánh giá thực trạng tình hình cung ứng phân cho hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý; (3) Phân tích các yếu tố ảnh hưởng rình hình cung ứng phân bón cho hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý; (4) Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao khả năng cung ứng cho hộ nông dân trên địa bàn xã. Đối tượng nghiên cứu là các hộ nông dân hoạt động sản xuất trồng trọt và các nguồn cung ứng phân bón phục vụ sản xuất trên địa bàn xã. Để đạt được mục tiêu đề tài, tôi tiến hành nghiên cứu điều tra 30 hộ nông dân theo quy mô lớn, vừa, nhỏ; 10 đại lý bán phân bón; 10 cán bộ HTX. Số liệu điều iii
4. tra được ghi chép, tập hợp, xử lý và phân tích theo phương pháp thống kê mô tả, phương pháp phân tích so sánh, phương pháp phân tích SWOT. Ngoài ra đề tài còn sử dụng một số hệ thống chỉ tiêu đánh giá: Nhóm chỉ tiêu phản ánh tình hình cung ứng phân bón của các tác nhân cung ứng; Nhóm chỉ tiêu phản ánh ý kiến đánh giá của hộ nông dân về tình hình cung ứng. Những năm gần đây, tình hình cung ứng phân bón có nhiều bước phát triển, các đơn vị cung ứng bắt đầu quan tâm, chú trọng hơn đến việc cung ứng phân bón. Các đơn vị cung ứng phân bón trên địa bàn xã Dân Lý bao gồm: HTX và các đại lý, hai đơn vị này thực hiện cung ứng phân bón cho các hộ nông dân tuy nhiên đơn vị cung ứng HTX cung ứng chủng loại, số lượng ít, nguồn cung ứng chính cho các hộ nông dân là các đại lý với nguồn cung ứng dồi dào và đa dạng Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình cung ứng phân bón trên địa bàn xã chủ yếu là điều kiện tự nhiên của xã, giá cả, vốn và cơ sở kỹ thuật, thời vụ, quy mô diện tích trồng trọt, loại cây trồng. Từ đó, để tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị cung ứng có thể cung ứng phân bón cho các hộ nông dân tốt thì cần phải có các giải pháp như tăng cường cường kiểm tra các đơn vị cung ứng phân bón; tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn sử dụng phân bón; tăng cường mối quan hệ liên kết giữa các đơn vị cung ứng với nhà sản xuất và các đơn vị cung ứng với các hộ nông dân; hỗ trợ vốn cho các đơn vị cung ứng để nâng cao, mở rộng quy mô, chất lượng, chủng loại phân bón cho các hộ nông dân iv
5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................ii MỤC LỤC ........................................................................................................v DANH MỤC BẢNG .....................................................................................viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................x PHẦN I: MỞ ĐẦU...........................................................................................1 1.1. Tính cấp thiết ..............................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................3 1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................3 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................3 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................3 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ..............................................................................3 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................4 PHẦN II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TÌNH HÌNH CUNG ỨNG PHÂN BÓN CHO CÁC HỘ NÔNG DÂN ..........................................5 2.1. Cơ sở lý luận tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân..............5 2.1.1 Khái niệm và vai trò của cung ứng phân bón cho các hộ nông dân .........5 2.1.2 Nội dung đánh giá tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân..12 2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình cung ứng cho các hộ nông dân .....15 2.2. Cơ sở thực tiễn tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý............................................................................................18 2.2.1 Tình hình cung ứng phân bón ở một số nước trên thế giới.....................18 2.2.2. Tình hình cung ứng phân bón phục vụ sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam....21 2.2.3 Bài học kinh nghiệm tăng cường khả năng cung ứng phân bón cho hộ nông dân...........................................................................................................24 v
6. PHẦN III. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................................................26 3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ...................................................................26 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................26 3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội.........................................................................27 3.2. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................35 3.2.1. Chọn điểm nghiên cứu...........................................................................35 3.2.2. Phương pháp thu thập thông tin.............................................................36 3.2.3. Phương pháp phân tích số liệu...............................................................38 PHẦN IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .........................41 4.1. Khái quát về tình hình cung ứng phân bón cho hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý ........................................................................................................41 4.1.1 Khái quát tình hình sản xuất trồng trọt trên địa bàn xã năm 2014..........41 4.1.2. Khái quát tình hình cung ứng phân bón cho hộ nông dân trên địa bàn xã....45 4.1.3. Kết quả cung ứng phân bón của các đơn vị trên địa bàn xã Dân Lý .....48 4.2 Đánh giá tình hình cung ứng phân bón trên địa bàn xã Dân Lý................50 4.2.1 Khái quát về các hộ điều tra ...................................................................50 4.2.2 Đánh giá về tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý..................................................................................................53 4.2.3 Nhu cầu của hộ nông dân trong thời gian sắp tới với các đơn vị cung ứng ....78 4.3 Yếu tố ảnh hưởng đến tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý.....................................................................................80 4.3.1 Điều kiện tự nhiên ..................................................................................80 4.3.2 Giá...........................................................................................................82 4.3.3 Nguồn vốn, cơ sở kỹ thuật của các đơn vị cung ứng phân bón..............82 4.3.4 Mùa vụ....................................................................................................83 4.3.5 Loại cây trồng.........................................................................................84 4.3.6 Quy mô diện tích trồng trọt ....................................................................85 vi
7. 4.4 Giải pháp cụ thể tăng cường tình hình cung ứng phân bón cho các hộ nông dân trên địa bàn xã Dân Lý..............................................................................88 4.4.1 Định hướng.............................................................................................88 4.4.2 Một số giải pháp .....................................................................................88 PHẦN 5: KẾT LUẬN....................................................................................93 5.1: Kết luận.....................................................................................................93 5.2 Kiến nghị ...................................................................................................95 5.2.1 Đối với Nhà nước ...................................................................................95 5.2.2 Đối với địa phương.................................................................................95 5.2.3 Đối với người dân...................................................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................97 PHỤ LỤC .......................................................................................................98 vii
8. DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1: Tình hình sử dụng đất đai của xã Dân Lý giai đoạn 2012 – 2014 ..28 Bảng 3.2: Tình hình dân số và lao động của xã Dân Lý qua 3 năm 2012 - 2014....31 Bảng 3.3: Kết quả sản xuất kinh doanh của xã Dân Lý giai đoạn 2012-2014 34 Bảng 3.4: Sơ đồ: Ma trận phân tích SWOT.....................................................39 Bảng 4.1: Tình hình sản xuất nông nghiệp trên địa bàn Xã Dân Lý giai đoạn 2012 – 2014 .....................................................................................................41 Bảng 4.2: Kết quả sản xuất trồng trọt của xã giai đoạn 2012 – 2014..............43 Bảng 4.3: Nhu cầu phân bón của xã qua 3 năm 2012-2013 của xã Dân Lý....46 Bảng 4.4: Hệ thống cung ứng phân bón trên địa bàn xã Dân Lý ....................47 Bảng 4.5: Kết quả cung ứng phân bón của các đơn vị cung ứng trên địa bàn xã Dân Lý giai đoạn 2012-2014 ...........................................................................49 Bảng 4.6: Thông tin cơ bản của các hộ nông dân được điều tra tại xã Dân Lý 51 Bảng 4.7: Chủng loại phân bón được cung ứng cho các hộ nông dân ............54 Bảng 4.8: Ý kiến đánh giá về chủng loại phân bón của các hộ nông dân ......56 Bảng 4.9: Giá phân bón các hộ nông dân mua phục vụ cho sản xuất nông nghiệp ...58 Bảng 4.10: Kết quả đánh giá của hộ nông dân về giá bán phân bón ............................60 Bảng 4.11: Đánh giá của hộ nông dân về chất lượng phân bón của các nguồn cung ứng ..........................................................................................................62 Bảng 4.12: Hình thức thanh toán của các hộ nông dân khi mua phân bón của các đơn vị cung ứng.........................................................................................64 Bảng 4.13: Các hình thức thanh toán dành cho các hộ nông dân....................66 Bảng 4.14: Đánh giá của hộ nông dân về hình thức thanh toán của các đơn vị cung ứng phân bón...........................................................................................67 Bảng 4.15: Đánh giá hình thức thanh toán của các đơn vị cung ứng khi cung ứng phân bón cho hộ nông dân........................................................................68 Bảng 4.16: Thời điểm các đơn vị cung ứng phân bón cho các hộ nông dân...70 viii
9. Bảng 4.17: Đánh giá của hộ nông dân về thời điểm cung ứng phân bón cho hộ nông dân...........................................................................................................71 Bảng 4.18: Tình hình HTX hướng dẫn kỹ thuật cho hộ nông dân ..................73 Bảng 4.19: Đánh giá của hộ nông dân về tình hình hướng dẫn kỹ thuật của các đơn vị cung ứng phân bón ...............................................................................75 Bảng 4.20: Tình hình chăm sóc khách hàng của các đơn vị cung ứng ...........76 Bảng 4.21: Đánh giá của hộ nông dân về tình hình chăm sóc khách hàng của các đại lý phân bón..........................................................................................77 Bảng 4.22: Nhu cầu của hộ nông dân trong thời gian sắp tới đối với các đơn vị cung ứng ......................................................................................................79 Bảng 4.23: Điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến tình hình cung ứng phân bón.81 Bảng 4.24: Nhu cầu phân bón của hộ điều tra năm 2015................................83 Bảng 4.25: Nhu cầu phân bón cho 1 ha cây trồng của hộ điều tra ..................84 Bảng 4.26: Nhu cầu phân bón theo quy mô diện tích của các hộ điều tra.......85 Bảng 4.27: Phân tích ma trận SWOT tình hình cung ứng phân bón ở xã Dân Lý, huyện Triệu Sơn ........................................................................................87 ix
10. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CC Cơ cấu ĐVT Đơn vị tính BQ Bình quân GTSX Giá trị sản xuất PTNT Phát triển nông thôn HTX Hợp tác xã UBND Ủy ban nhân dân DN Doanh nghiệp SP Sản phẩm TNHH Trách nhiệm hữu hạn DNTN Doanh nghiệp tư nhân x