Khóa luận Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP tại xã Nậm Hăn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, giai đoạn 2009 - 2014

Nội dung text: Khóa luận Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP tại xã Nậm Hăn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, giai đoạn 2009 - 2014

1. HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN __________________ __________________ *** SÙNG THỊ DAO ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT 30A/2008/NQ-CP TẠI XÃ NẬM HĂN, HUYỆN SIN HỒ, TỈNH LAI CHÂU, GIAI ĐOẠN 2009 - 2014 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HÀ NỘI - 2015
2. HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM KHOA KINH TẾ & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN __________________ __________________ *** KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT 30A/2008/NQ-CP TẠI XÃ NẬM HĂN, HUYỆN SIN HỒ, TỈNH LAI CHÂU, GIAI ĐOẠN 2009 - 2014 Tên sinh viên : Sùng Thị Dao Chuyên ngành đào tạo : Kinh tế nông nghiệp Lớp : KTNNA – K56 Niên khóa : 2011 – 2015 Giảng viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Viết Đăng HÀ NỘI - 2015
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong khóa luận là trung thực và chưa từng được công bố cho việc bảo vệ học vị nào. i
4. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài khoá luận: “Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP tại xã Nậm Hăn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, giai đoạn 2009 - 2014”, bên cạnh sự cố gắng, nỗ lực, phấn đấu của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ và động viên của nhiều cá nhân, tập thể trong và ngoài Học viện để vượt qua mọi trở ngại, hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu của mình. Để có được kết quả này tôi đặc biệt gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới thầy giáo – TS. Nguyễn Viết Đăng, bộ môn Kinh tế Nông nghiệp và Chính sách, khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình, quan tâm giúp đỡ giúp tôi trong suốt quá trình thực tập và hoàn thiện đề tài. Đồng thời tôi xin gửi lời cảm ơn tới sự giúp đỡ nhiệt tình của các cán bộ phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Sìn Hồ và tất cả các cán bộ ở UBND xã Nậm Hăn – huyện Sìn Hồ – tỉnh Lai Châu đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực tập tại địa phương. Cuối cùng tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, những người thân, bạn bè luôn là nguồn động viên lớn đối với tôi trong quá trình học tập cũng như quá trình thực tập. Do thời gian nghiên cứu đề tài có hạn và khả năng nghiên cứu còn hạn chế, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến, đánh giá của quý thầy cô để đề tài nghiên cứu của tôi hoàn thiện hơn, góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo của địa phương Hà Nội, ngày .tháng năm 2015 Sinh viên Sùng Thị Dao ii
5. TÓM TẮT KHÓA LUẬN Đói nghèo là vấn đề toàn cầu, đã và đang diễn ra khắp các Châu lục với những mức độ khác nhau và trở thành thách thức lớn đối với từng khu vực, từng quốc gia, dân tộc và từng địa phương. Việt Nam là một nước nông nghiệp với 70% dân số sống ở nông thôn do đó tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Đảng và nhà nước ta đã có nhiều chính sách và biện pháp giải quyết vấn đề đói nghèo. Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo (nay là 62 huyện nghèo). Lai Châu quan tâm chỉ đạo thực hiện và đã đạt được những thành tựu đáng chú ý, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 50,95% năm 2006 xuống còn 21,94% năm 2010, hàng năm tỷ lệ hộ nghèo trong tỉnh giảm 5%. Xã Nậm Hăn vì là một trong 11 xã nghèo nhất của huyện Sìn Hồ, thuộc vùng tái định cư tỉnh Sơn La có tỷ lệ hộ nghèo còn cao do đó được thụ hưởng Nghị quyết 30a. Trong quá trình thực hiện đã đạt được nhiều kết quả đáng chú ý.Tuy nhiên ngoài những kết quả đã đạt được, xã Nậm Hăn vẫn còn nhiều hạn chế trong quá trình thực hiện Nghị quyết 30a. Vì vậy để hiểu rõ hơn về những thay đổi từ khi có Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn và những tồn tại trong quá trình thực hiện Nghị quyết tôi lựa chọn đề tài: “ Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP tại xã Nậm Hăn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, giai đoạn 2009 - 2014”. Để tiến hành nghiên cứu đề tài, chúng tôi tập trung vào ba mục tiêu cụ thể. Một: Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ giảm nghèo; Hai: Đánh giá kết quả thực hiện các chính sách hỗ trợ giảm nghèo theo Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực hiện của Chương trình; Ba: Đề xuất các giải pháp giải nâng cao hiệu quả thực hiện chương trình Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu. iii
6. Trong đề tài tôi có tìm hiều một số khái niệm có liên quan đến chương trình Nghị Quyết 30a như đói nghèo, chuẩn nghèo, xóa đói giảm nghèo và chính sách xóa đói giảm nghèo và khái quát một số đặc điểm thực hiện chương trình Nghị quyết 30a. Đồng thời tìm hiểu kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo của một số nước trên thế giới. Ngoài ra còn khái quát sơ qua một số thành tựu xóa đói giảm nghèo của nước ta và của Lai Châu. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu, cụ thể là: Phương pháp thu thập số liệu (sơ cấp và thứ cấp), phương pháp chọn điểm nghiên cứu, phương pháp phân tích thống kê mô tả, so sánh, phương pháp đánh giá, chọn mẫu điều tra. Do vậy, qua quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã thu được kết quả như sau: Về công tác chuẩn bị triển khai thực hiện chương trình Nghị quyết 30a thể hiện qua số cuộc họp mà chính quyền xã, bản tổ chức: Từ năm 2010 đến 2014 xã tổ chức trung bình 4 cuộc họp về phổ biến, triển khai, thực hiện Nghị quyết 30a; Hoạt động phổ biến chính sách chủ yếu họp bản, phát thanh và áp phích; Hoạt động hỗ trợ các chính sách thuộc chương trình được triển khai thực hiện trên phạm vi 16/16 bản thuộc địa bàn xã Nậm Hăn do đó xã đã thành lập Ban chỉ đạo Nghị quyết 30a để lựa chọn đối tượng thụ hưởng phù hợp và đúng đối tượng. Công tác huy động, phân bổ, sử dụng vốn thực hiện chương trình Nghị quyết 30a: Hàng năm dựa vào nguồn kinh phí phân bổ của UBND tỉnh chi cho huyện, huyện sẽ dựa vào nhu cầu của các xã trình lên, rồi có quyết định giao vốn cho các xã. Nguồn vốn có nguồn gốc khác nhau: Chính phủ chi, dân góp, doanh nghiệp góp và nhiều nguồn vốn khác. Riêng vốn chính phủ từ năm 2009 đến năm 2014 nguồn ngân sách nhà nước chi cho xã Nậm Hăn theo nghị quyết 30a tăng từ 666,4 lên 2402.1triệu đồng. Trong 06 năm (2009 – 2014) Chính quyền địa phương đã tổ chức tốt việc thực hiện các chính sách hỗ trợ trên địa bàn xã. Thực hiện giao khoán iv
7. thành công cho các hộ nghèo chăm sóc bảo vệ, trồng rừng; hoàn thành việc hỗ trợ giống cây trồng – vật nuôi, tăng số lượng lao động qua đào tạo nghề qua các năm và có việc làm ổn định; hoàn thành tốt các chính sách hỗ trợ, tăng cường cán bộ; các công trình xây dựng cơ bản về y tế, giao thông, giáo dục, văn hóa. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì trong việc thực hiện chính sách vẫn tồn tại những khó khăn và hạn chế sau đây, đó là: Một số văn bản hướng dẫn của Bộ, ngành về thực hiện Nghị quyết 30a còn chậm, ban hành chưa kịp thời, trong quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, công tác triển khai, kiểm tra, hướng dẫn việc thực hiện chính sách từ cơ sở (thôn, bản) chưa được phản ánh kịp thời, đầy đủ, tỷ lệ hộ nghèo của xã còn rất cao, mức vốn hỗ trợ của Trung ương bố trí hàng năm còn thấp, chưa đáp ứng được nguyện vọng của người dân. Xét trên nghiên cứu về kết quả thực hiện Nghị quyết 30a trên địa bàn, cùng với việc sử dụng lợi thế về đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương chúng tôi đã đề ra các giải pháp sau: Cụ thể hóa và đồng bộ các chính sách để cán bộ, người dân hiểu đúng và làm đúng các chính sách hỗ trợ của Nghị quyết 30a, hoàn thiện công tác lựa chọn đối tượng hưởng lợi, Tăng cường năng lực của cộng đồng, hoàn thiện công tác huy động, phân bổ kinh phí thực hiện chương trình Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn. v
8. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii TÓM TẮT KHÓA LUẬN ...............................................................................iii MỤC LỤC........................................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................ix DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................xi PHẦN I. MỞ ĐẦU ..........................................................................................1 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................2 1.2.1 Mục tiêu chung ...................................................................................2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể......................................................................................2 1.3 Đối tượng nghiên cứu..................................................................................3 1.4 Phạm vi nghiên cứu.....................................................................................3 1.4.1 Phạm vi nội dung................................................................................3 1.4.2 Phạm vi không gian ............................................................................3 1.4.3 Phạm vi thời gian................................................................................3 PHẦN II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO.............................................4 2.1 Cơ sở lý luận kết quả thực hiện chính sách giảm nghèo .............................4 2.1.1 Vấn đề nghèo đói................................................................................4 2.1.2 Xóa đói giảm nghèo và chính sách xóa đói giảm nghèo ..................12 2.1.3 Đặc điểm thực hiện chương trình Nghị quyết 30a............................16 2.1.4 Nội dung đánh giá kết quả thực hiện chương trình Nghị quyết 30a.18 2.1.5 Nhiệmvụ ...........................................................................................23 2.2 Cơ sở thực tiễn về thực hiện chính sách giảm nghèo................................27 vi
9. 2.2.1 Kinh nghiệm thực hiện các chính sách giảm nghèo ở các nước trên thế giới .............................................................................................................27 2.2.2 Thành tựu thực hiện chương trình Nghị quyết 30a ở nước ta ..........29 2.2.3 Thành tựu thực hiện chương trình Nghị quyết 30a ở tỉnh Lai Châu 30 PHẦN III. ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................................................................32 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu....................................................................32 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên.............................................................................32 3.1.2 Đặc điểm kinh tế xã hội....................................................................35 3.2 Phương pháp nghiên cứu...........................................................................48 3.2.1 Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu ..........................................48 3.2.2 Phương pháp thu thập thông tin........................................................49 3.2.3Phương pháp phân tích ......................................................................49 3.2.4Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu.............................................................50 PHẦN 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...........................53 4.1 Thực trạng tổ chức, triển khai thực hiện chương trình Nghị quyết 30a ............53 4.1.1 Đánh giá công tác chuẩn bị triển khai thực hiện chương trình Nghị quyết 30a....................................................................................................53 4.1.2 Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách.....................................54 4.1.3Đánh giá công tác huy động, phân bổ, sử dụng vốn thực hiện chương trình Nghị quyết 30a ..................................................................................59 4.1.4 Đánh giá kết quả thực hiện chương trình Nghị quyết 30a................70 4.1.5 Đánh giá tác động ban đầu của chương trình Nghị quyết 30a ..................77 4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chương trình Nghị quyết 30a ở xã Nậm Hăn..................................................................................................91 4.2.1 Văn bản chính sách hướng dẫn thực thi ...........................................91 4.2.2 Về lựa chọn đối tượng hưởng lợi......................................................92 4.2.3 Sự tham gia và năng lực của cộng đồng ...........................................93 vii
10. 4.2.4Kinh phí hỗ trợ...................................................................................99 4.2.5Một số yếu tố khác ảnh hưởng đến kết quả thực hiện chương trình ......99 4.3 Các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chương trình Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn..............................................................................................100 4.3.1 Cụ thể hóa văn bản chính sách .......................................................100 4.3.2 Hoàn thiện công tác lựa chọn đối tượng hưởng lợi ........................101 4.3.3 Tăng cường năng lực của cộng đồng..............................................101 4.3.4 Hoàn thiện công tác huy động, phân bổ kinh phí thực hiện chương trình Nghị quyết 30a tại xã Nậm Hăn......................................................103 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................104 5.1 Kết luận ...................................................................................................104 5.2 Kiến nghị .................................................................................................105 5.2.1 Về cơ chế, chính sách .....................................................................105 5.2.2 Về bố trí nguồn lực.........................................................................106 5.2.3 Về tổ chức chỉ đạo thực hiện ..........................................................106 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................107 viii